Japonya ve Filipinler tarafından atılan bu tarihi adımın Doğu ve Güney Çin Denizlerinde giderek saldırganlaşan Pekin yönetimine karşı koymak için gerçekleştirilen iş birliklerini daha da artırması bekleniyor.
Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos, Japonya Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa ve Savunma Bakanı Minoru Kihara ile görüşmesinin ardından Manila’daki başkanlık sarayında Karşılıklı Erişim Anlaşması’nın (RAA – A Reciprocal Access Agreement) imzalanmasına imza attı. RRA savunma paktı, Filipin Senatosu ve Japonya Meclisi tarafından onaylanmasının ardından kesinleşecek.
RAA adı verilen anlaşma askerlerin konuşlandırılması ve her iki ülkenin topraklarında ortak askeri tatbikatların yürütülmesi konusunda birtakım yönergeler ortaya koyuyor. Bu, ABD’nin şu anda Manila hükümeti ile kendi ziyaretçi kuvvetleri anlaşması (VFA) aracılığıyla sahip olduğu Filipinler’e askeri erişim seviyesiyle aynı düzeyde. Atılan imzalar Filipinler’i, Avustralya ve İngiltere’nin ardından Tokyo ile RAA anlaşması sağlayan üçüncü ülke yaptı.
RAA öncesinde Manila ve Tokyo hükümetleri arasındaki ikili askeri angajmanlar, insani yardım ve afet yardım operasyonlarının yanı sıra uzman değişimleriyle sınırlı tutuluyordu.
RAA için müzakereler son iki yılda iyiden iyiye hızlandı. Filipinler’in Washington ile yaptığı VFA’ya benzer bir savunma anlaşması üzerinde Japonya ile çalışmasıyla ilgili görüşmeler ilk olarak Filipinli Lider Marcos’un Şubat 2023’te Japonya’yı ziyaret etmesiyle başladı. Bundan 9 ay sonra Japonya Başbakanı Fumio Kishida’nın Manila’yı ziyaret etmesiyle RAA’ya ilişkin resmi müzakereler başladı.
Çin’in Hint-Pasifik bölgesinde artan etki ve saldırganlığı ABD, Japonya ve Filipinler’i üçlü güvenlik işbirliğine yöneltiyor. Japonya ve ABD bir zamanlar Filipinler’i sömürgeleştirmişti, ancak iki süper güç artık Güney Çin Denizi’nde daha iddialı bir Pekin’e karşı Manila’nın en yakın askeri müttefikleri arasında yer alıyor. Üç ülkenin deniz kuvvetleri Nisan ayında tartışmalı su yolunda ortak tatbikatlar gerçekleştirerek kararlılıklarını göstermişti.
Japonya’nın tartışmalı sular üzerinde bir iddiası yok ancak Doğu Çin Denizi’ndeki küçük, ıssız adalar üzerinde Pekin ile ayrı bir toprak anlaşmazlığı var.
Pekin’in Çin’in bir parçası olarak gördüğü, kendi kendini yöneten demokratik ada Tayvan’ın yakınlarında Filipinler ve Japonya da yer alıyor. Manila merkezli kamu firması WR Advisory Group’un siyasi analisti Robin Garcia, RAA savunma paktının imzalanmasının hem Filipinler hem de Japonya ordularına kazanç sağlayacağını söylüyor.
Savunma paktı, Filipin ve Japonya birliklerinin, stratejik aktör olduğu üç alanda (Doğu ve Güney Çin denizleri ile Tayvan Boğazı) olası çatışmalara hazırlanmak için stratejilerini uyumlu hale getirmelerinin önünü açıyor. Dr. Garcia, The Straits Times’a yaptığı açıklamada, “Anlaşma, Pekin’in Hint-Pasifik’teki stratejik ortamı hesaplamasında kesinlikle önemli bir faktör olacak” diye konuştu.
RAA, 17 Haziran’da İkinci Thomas Sığlığı’nda Çin Sahil Güvenliği ile Filipin Deniz Kuvvetleri arasında yaşanan ve bir Filipinli askerin baş parmağını kaybetmesiyle sonuçlanan kaotik çatışmanın ardından, Güney Çin Denizi toprak anlaşmazlığında stratejisini güvence altına almaya çalışan Manila yönetimi için de özel bir öneme sahip.
Merkezi Filipinler’in başkenti Manila’da bulunan düşünce kuruluşu Stratbase ADR Enstitüsü’nden siyasi analist Dindo Manhit, savunma anlaşmasının Pekin’in Güney Çin Denizi’nde daha agresif hale gelmesiyle birlikte, Marcos’un ülkesinin benzer düşünen müttefiklerle güvenlik işbirliğini genişletme yönündeki devam eden çabalarını desteklediğini söyledi. Uzman isim ayrıca “RAA paktı, Filipinler’in ortaklıklar aracılığıyla askeri açıdan daha güçlü hale gelmesi için atılmış bir adımdır ve bizi bölgede daha güçlü bir güç haline getiriyor” dedi.
